Phân tích nhân vật Đăm Săn trong đoạn trích Chiến Thắng Mtao –Mxây
Bài làm
Người Ê-đê với những nét văn hóa vô cùng đặc sắc, họ vẫn cứ cùng nhau ngồi bên bếp lửa, cùng nhau quây quần để nghe sử thi Đăm Săn – một bài ca ca ngợi về người tù trưởng anh hùng của dân tộc mình. Dân tộc có biết bao nhiêu chiến công hiển hách. Sử thi Đăm Săm cũng chính là một bài ca để ca ngợi được những chiến công thật lừng lẫy khiến ai ai phải nể phục. Trong đoạn trích “Chiến thắng Mtao – Mxây” đã chứng tỏ tài năng, bản lĩnh thêm với đó còn chính là lòng dũng cảm phi thường và sức mạnh vô địch của người tù trưởng Đăm Săn.
Có thể nói rằng sở dĩ xảy ra cuộc chiến này là do Mtao Mxây – tù trưởng sắt đã cướp Hơ Nhị là vợ của Đăm Săn. Thế nhưng đối với người Ê-đê còn theo chế độ mẫu hệ thì chính việc bị kẻ thù cướp mất vợ lại chính là một nỗi sỉ nhục của cả cộng đồng. Chính với chiến thắng Mtao Mxây là lần thứ hai Đăm Săn phải chiến đấu với kẻ thù để có thể giành lại người vợ, chứng tỏ sự hùng mạnh của Đăm Săn. Khi đó thì chính chàng cũng phải đối mặt với kẻ thù hung bạo và cũng có sức mạnh phi thường không kém. Thêm với đó là hàng loạt những hình ảnh so sánh trong đoạn trích cho thấy rõ sự tương phản giữa nhân vật Đăm Săn với kẻ thù. Tất cả dường như cũng đã lại làm nổi bật lên sự hào hùng của chàng và thêm với đó là một sự thảm hại của Mtao Mxây. Qủa thực đó cũng chính là nét đặc sắc trong nghệ thuật đoạn trích này, luôn luôn tôn vinh vẻ đẹp người anh hùng Đăm Săn.
Người đọc có thể nhận thấy được chính với vẻ đẹp Đăm Săn hiện rõ ngay từ khi chàng bước chân vào lãnh địa của Mtao Mxây. Một tù trưởng Sắt hung bạo dù kiêu căng ngạo mạn mà cũng phải dè chừng khi đứng trước sự hiện diện của Đăm Săn. Đăm Săn chính là một người anh hùng thêm với đó là bạn bè đồng minh của chàng hiện lên dưới mắt kẻ thù vô cùng dũng mãnh với khố màu sặc sỡ, thế rồi chính phần đầu đội khăn đẹp cùng khí thế hừng hực khiến cho phần gươm sáng như mặt trời. Thêm với đó thì thân mình ở trần như quả dưa, cũng chính ở thế chờ sẵn như con sóc. Khi đó ánh mắt sáng gấp đôi gấp ba mắt thường. Thêm với đó là hình ảnh so sánh thật đặc trưng dường như cũng đã làm đậm nét phi thường của người anh hùng. Rồi tư thế ấy cũng lại gắn liền hành động thách thức chặt ống tre thành ba khúc, đồng thời như cứ xô đổ hàng rào hàm chứa sức mạnh tuyệt luân của chàng. Thế rồi khi mà giáp chiến cùng Đăm Săn, trong cuốn sử thi lại còn dù ngôn ngữ sử thi miêu tả Mtao Mxây cũng rất đẹp, vô cùng dũng mãnh thế nhưng vẫn cứ lộ ra được sự khiếp nhược trước Đăm Săn. Để có thể đáp lại lời nói của Mtao – Mxây thì Đăm Săn cũng đã thể hiện sự khinh bỉ của mình bằng cách thể hiện một sự đàng hoàng của mình.
Có thể thấy được muộc đối đầu của Đăm Săn với Mtao Mxây là cuộc đối đầu giữa hai tù trưởng dũng mãnh. Thế rồi cũng chính với phẩm chất anh hùng theo cách nhìn sử thi là ở sự chiến thắng bằng một sức mạnh và sự can đảm. Thực sự một cuộc đối đầu sinh tử ấy không phân thắng bại. Không khó để có thể nhận thấy được tình cảm tôn vinh người anh hùng của buôn làng, thì cứ mọi cử chỉ, ngôn ngữ cùng với đó là những hành động của Đăm Săn cũng cứ đều nổi bật, vượt trội hơn kẻ thù. Thế rồi độc giả cũng được chứng kiến màn thi tài mùa khiên thú vị. Thông qua đây thì Mtao Mxây dường như đã được thể hiện rõ sự khoác lác khi lời nói của hắn được minh chứng đó chính bằng tiếng khiên kêu lộc cộc, lạch xạch như tiếng những quả mướp khô. Ngược lại thì Đăm Săn như cũng đã dập tắt nhuệ khí của hắn bằng sức mạnh phi thường ở trong chính màn múa khiên độc đáo. Thêm với đó thì chính thứ ngôn ngữ sử thi khoa trương sức mạnh ấy cũng sánh ngang sức mạnh tự nhiên. Thế rồi cũng một bước nhảy, chàng vượt qua mấy đồi tranh, lại thêm với đó một bước lùi, vượt qua mấy đồi mía. Khi đó chính tiếng gió khiển rít vù vù như giông bão, thế rồi cây cối nhà cửa ở xung quanh củng nghiêng ngả. Cứ mỗi lần múa khiên thứ hai của chính chàng còn ghê gớm hơn bởi dồn chứa sức mạnh trừng phạt Mtao Mxây. Thêm với đó thì sức mạnh Đăm Săn cũng lại có được còn nhờ sự trợ lực của người vợ Hơ Nhị khi nàng ném trâu và thuốc cho chàng để sức lực tăng lên gấp bội khiến ai cũng ghê sợ.
Nhân vật Đăm Săn không hề đơn độc trong cuộc chiến vì vô cùng danh dự này. Đây chính nghĩa thuộc về chàng khi các tù trưởng bạn hùng mạnh giúp chàng giành lại người vợ yêu quý. Không chỉ thế mà chàng còn được sự trợ giúp của ông trời bởi một người anh hùng luôn luôn có được một mối quan hệ với lực lượng siêu nhiêu. Khi trời cũng đã đã giúp cho chàng đánh rơi áo giáp của Mtao Mxây. Thế rồi khi không còn áo sắt, hắn thật thảm hại và hèn nhát khi lần lượt chạy trốn vào chuồng heo, chuồng trâu, cho đến khi sắp chết lại buông ra những lời hèn nhát. Rồi chính ông Trời chỉ đóng vai trò hỗ trợ Đăm Săn và tự tay chàng mới là người kết liễu kẻ thù đồng thời cũng lại đòi lại danh dự và cướp lại người vợ được trời tác thành. Khi Đăm Săm giết Mtao Mxây trong chính nghĩa thuộc về Đăm Săn. Thế rồi khi chiến thắng thì Đăm Săn cũng được tôn vinh đồng thời cũng được sở hữu tất cả tài sản, dân làng, tôi tớ của hắn. Có thể nói rằng cũng chính quyền sở hữu này là đặc trưng gắn với thời kỳ đó chính là chuyển từ công xã thị tộc sang chiếm hữu nô lệ, để có thê làm nên vinh quang của người anh hùng. Có lẽ chính bởi thế hình ảnh trong sử thi đã lại được mô tả với quy mô hoành tráng khi mà mọi người tình nguyện theo Đăm Săn rất đông và được ví như bầy hươu nai, đàn kiến cánh,… Đăm Săn là một biểu tượng sức mạnh tuyệt đối của một người anh hùng.
Cảnh Đăm Săn chiến thắng và được mọi người tung hô và thực sự Đăm Săn chính là một người tù trưởng, một người anh hùng tiêu biểu của cộng đồng. Thông qua đoạn trích này người ta nhận thấy được ở Đăm Săn chính là một tù trưởng dũng cảm, không bao giờ chịu lùi bước trước mọi khó khăn, hiểm nguy. Và sử thi về người anh hùng Đăm Săn đã trở thành di sản vô giá của người dân Tây Nguyên và dân tộc Việt Nam nói chung.
Minh Vũ